Zespół policystycznych jajników (PCOS) to jedno z najczęstszych zaburzeń hormonalnych u kobiet. Wg różnych danych dotyczyć może on od 5 do 20% kobiet w wieku reprodukcyjnym, jednak jego objawy mogą pojawić się wcześniej.
Rozpoczęcie diagnostyki w kierunku PCOS najczęściej wynika z pojawienia się problemów z zajściem w ciążę.
Objawy PCOS:
- Zaburzenia miesiączkowania – najpowszechniej występują bardzo wydłużone i obfite krwawienia miesiączkowe lub stopniowy zanik miesiączki
- Brak owulacji
- Nadmierne owłosienie – wynika ono z nadmiaru męskich hormonów płciowych, czyli androgenów. Dodatkowo występować mogą uporczywe problemy z trądzikiem czy też przetłuszczającą się cerą.
- Nadwaga lub otyłość
Wyżej wymienione objawy nie są niestety jedynymi – równie często pojawiają się problemy z płodnością, a występowanie PCOS może przyczyniać do występowania insulinooporności, a w konsekwencji zwiększonego ryzyka wystąpienia cukrzycy typu 2 i otyłości.
PCOS jest zaburzeniem hormonalnym o niedokładnie wyjaśnionym mechanizmie powstawania, w związku z czym nie ma też testów jednoznacznie potwierdzających to zaburzenie.
Pomimo wyróżnienia dość charakterystycznych objawów, należy również wziąć pod uwagę inne schorzenia o podobnych objawach tj. zaburzenia funkcjonowania tarczycy, obecność guzów i torbieli na jajnikach i nadnerczach, które mogą powodować nadmierne wydzielanie androgenów.
Do czynników zwiększających prawdopodobieństwo wystąpienia PCOS zaliczyć można zarówno czynniki genetyczne, hormonalne jak i środowiskowe. Nie bez znaczenia jest styl życia, utrzymywanie odpowiedniej diety, o niskiej zawartości produktów wysokoprzetworzonych i zanieczyszczenia środowiska.
PCOS a problemy z masą ciała.
U kobiet ze stwierdzonym PCOS częściej niż u kobiet zdrowych
zaobserwować można nadmierną masę ciała, która pomimo starań nie schodzi w dół.
Pacjentki te częściej też borykają się z otyłością typu brzusznego (tzw. figura
jabłka).
W tym przypadku adipocyty (czyli komórki tłuszczowe) zwiększają swoją objętość,
produkują większe ilości cytokin prozapalnych – generuje to przewlekły stan
zapalny, co wtórnie może uniemożliwiać implantację zarodka, a także są bardziej
oporne na działanie insuliny.
Insulinooporność w PCOS.
Jak wspomniałam, przerośnięte adipocyty są oporne na
działanie insuliny, która jest hormonem odpowiadającym za utrzymanie
prawidłowego poziomu glukozy we krwi. Insulina umożliwia wnikanie glukozy do
komórek dla których jest paliwem.
Ponadto insulina reguluje gospodarkę tłuszczową – nadmiar
niewykorzystanej glukozy jest w tym przypadku przekształcany w kwasy
tłuszczowe. Organizm uruchamia wtedy mechanizm kompensacyjny, który wiąże się z
nadmierną produkcją tego hormonu przez trzustkę.
Taki przedłużający się stan prowadzi do niewydolności komórek trzustki
odpowiedzialnych za produkcję insuliny i dochodzi do sytuacji przeciwnej –
niedoboru insuliny w organizmie. Rozwija się wtedy cukrzyca typu 2.
Niepłodność a PCOS
Z czego wynika związana z występowaniem PCOS niepłodność?
Dojrzałe pęcherzyki jajnikowe zamiast pękać i uwalniać komórkę jajową (moment
owulacji), zamieniają się w niewielkie torbiele.
Leczenie PCOS
Leczenie PCOS polega przede wszystkim na usunięciu przyczyny, czyli zaburzeń hormonalnych. Lekarz w takim przypadku najczęściej zaleca stosowanie dwuskładnikowych tabletek antykoncepcyjnych. Równie istotna jest prawidłowa dieta (więcej przeczytasz tutaj)zmiana stylu życia, przyczyniająca się do zmniejszenia nadmiernej masy ciała i wyrównania gospodarki węglowodanowej organizmu.
Opracowanie: Anna Kobielska – magister farmacji, dietetyk i instruktor fitness. Swoje wielokierunkowe wykształcenie zawdzięcza udziałom w licznych kursach, szkoleniach i webinarach.
Konsultacja merytoryczna dr n.med. Lucyna Kobielska